دانلود کتاب صوتی سمفونی مردگان(عباس معروفی)

معرفی کتاب صوتی سمفونی مردگان

اگر می‌خواهید رمانی فلسفی، تاریخی و تراژیک، محبوب و پرمخاطب درباره‌ی مسائل روشنفکران ایرانی را بشنوید، پیشنهاد می‌کنیم به سراغ کتاب صوتی سمفونی مردگان نوشته‌ی عباس معروفی بروید. رمانی که جدال قدیم و جدید را با بیانی شاعرانه و نثری قدرتمند روایت می‌کند. این کتاب از مهم‌ترین آثار ادبیات مدرن ایران محسوب می‌شود که برنده‌ی جوایز مختلفی مانند جایزه‌ی بنیاد کگدوپ در سال 2001 شده است.

درباره‌ی کتاب صوتی سمفونی مردگان

ردپای خلقیات ایرانیان در بسیاری از سفرنامه‌های فرنگیان به این دیار مشخص است. مثلاً تی. اس. اندرسنِ انگلیسی، در اواخر سده‌ی نوزدهم میلادی به ایران سفر کرد و یکی از جالب‌ترین سفرنامه‌ها درباره‌ی ایران را نوشت. او گفت که ایرانیان علاقه‌ی زیادی به تاریخ و تقویم ندارند؛ همان مسئله‌ای که دقیقاً در رمان صوتی سمفونی مردگان (Symphony of the Dead) نوشته‌ی عباس معروفی (Abbas Maroufi) نیز بازنمایی می‌شود: «ساعت آقای درستکار بیش از سی سال است که از کار افتاده.»

«آدم تا داستان نخواند معنای زندگی را نمی‌فهمد.» این یکی از جملات مشهور رمان شاهکار مورد نظر ماست. اگر اصطلاح «ادبیات کالت» به گوشتان خورده، در نظر داشته باشید که رمان تاریخی و اجتماعی سمفونی مردگان که برای نخستین‌بار در سال 1368 منتشر شد، یکی از آن‌هاست که اینک به همت انتشارات ققنوس در دسترس شما قرار گرفته است. رمانی با حوادث خانوادگی و عاشقانه که در بستر تاریخ ایران مدرن روایت می‌شود. اولین رمان بلند عباس معروفی در چهار دهه‌ی گذشته که همیشه با استقبال مخاطبان روبه‌رو شده است؛ زیرا با روحیات و خلقیات ایرانی سر و کار دارد و فضایی روشنفکرانه را به‌تصویر می‌کشد.

حوادث داستان اصلی مربوط به سال‌های 1313 تا 1315 می‌شود و وقایع آن در اردبیل رخ می‌دهد؛ اما نویسنده تاریخ مدرن ایران از 1313 تا 1360 را در پس‌زمینه‌ی اثر خود مد نظر دارد. محوریت داستان کتاب صوتی سمفونی مردگان را خانواده‌ی اورخانی که دارای چهار فرزند است، تشکیل می‌دهد. شخصیت پدر، جابر اورخانی، فردی بازاری‌مسلک، سنتی، سخت‌گیر و به‌شدت سنت‌گراست. فرزند اول این خانواده، یوسف نام دارد که فردی زمین‌گیر و افلیج است. او در ابتدای داستان نقش چندانی ندارد؛ اما بعدها در ماجراهای مربوط به او، با مضمون «برادرکشی» مواجه می‌شوید که روایتی شنیدنی و هولناک دارد و می‌توانید آن را با صدای حسین پاکدل گوش کنید.

پس از کاراکترهای پدر و یوسف، نوبت به دیگر فرزندان خانواده‌ی اورخانی، یعنی آیدین و آیدا می‌رسد. آیدین جوان، دومین پسر این خانواده‌ی سنتی ایرانی و قهرمان اصلی رمان سمفونی مردگان است. مهم‌ترین خواسته‌ی او، جست‌وجوی علایق شخصی‌اش است. او فردی شاعرمسلک و اصطلاحاً هنری است. اما آیدا، تنها دختر خانواده و فردی بسیار زیبا، خودخور، صبور و سلطه‌پذیر است. او تحت‌تأثیر ایدئولوژی سنتی پدرسالارانه بزرگ شده و پدرش، مخالف ازدواج آیدا با انوشیروان آبادانی، جوانی تحصیل‌کرده در آمریکا است. این مخالفت، حوادث ناگواری را در ادامه‌ی ماجراهای کتاب رقم می‌زند.

یکی از ماجراهای عجیب و تأسف‌انگیز رمان عاشقانه و تاریخی سمفونی مردگان، مربوط به واقعه‌ی «کتاب‌سوزی» می‌شود که عباس معروفی تأکید زیادی روی آن می‌کند. پدر و پسر، جابر و آیدین، در یک درگیری شدید به نقطه‌ی جوش می‌رسند و پدر، کتاب‌های آیدین را به آتش می‌کشد. نویسنده با روایت این حرکت نمادین، به مسئله‌ی کتاب‌سوزی در تاریخ ایران، از دوران باستان تا تاریخ معاصر اشاره دارد.

اما آخرین و کوچک‌ترین پسر این خانواده، اورهان است که همچون پدر، فردی‌ست سنگدل. آن دو یکدیگر را خیلی دوست دارند. اورهان به دکان آجیل‌فروشی پدر چشم دارد و فردی به‌شدت ضدزن و بنیادگراست که انگار نمادی از تندروهای ضدمدرن امروز است. او مدام اشاره می‌کند که زنان مایه‌ی ننگ هستند. در این‌جا باید اشاره کنیم که یکی از مضمون‌های اساس رمان صوتی سمفونی مردگان، نوشته‌ی عباس معروفی، «پدیدارشناسی مرگ» است؛ زیرا شما در جریان ماجراهای این داستان پرفروش، با انواع کشمکش‌ها و مرگ‌ومیرها مواجه می‌شوید.

عباس معروفی در کتاب صوتی سمفونی مردگان، از تکنیک‌های مدرنی مثل جریان سیال ذهن استفاده می‌کند. تک‌گویی درونی و حدیث نفس، به‌وفور در این رمان دیده می‌شود. شاید الگوی اصلی وی در داستان‌نویسی که در این اثر هم خود را به‌خوبی نشان داده، صادق هدایت باشد. معروفی در اثباتی بر این مدعا، بعدها در رمان «پیکر فرهاد» خود، با رویکردی پست‌مدرن روایتش را از رمان «بوف کور» هدایت اقتباس کرد.

یکی دیگر از تکنیک‌های مورد استفاده‌ی عباس معروفی در رمان سمفونی مردگان، استفاده از زوایه دیدهای مختلف است. البته او در بخشی عمده از روایت دانای کل نیز استفاده می‌کند. این تکنیک در رمان‌های مدرنی همچون آثار ویلیام فاکنر، جیمز جویس و ویرجینیا وولف دیده می‌شود. عباس معروفی علاقه‌ی زیادی به این مسئله دارد که مانند رمان‌نویسان معتقد به سبک اکسپرسیونیسم، دست به تحلیل عواطف درونی شخصیت‌ها بزند و اهداف و احساسات آن‌ها را بکاود.

آیدین، قهرمان اصلی رمان سمفونی مردگان، به فردگرایی، آزادی، تساهل و مدارا توجهی ویژه می‌کند و همین نشان می‌دهد که وی فردی لیبرال و آزاداندیش است که این امر متمایز از جریان اصلی حاکم بر رمان‌نویسی در ایران است. به‌عنوان مثال می‌توان به قهرمانان آثار محمود دولت آبادی اشاره کرد که اغلب افرادی آرمان‌خواه هستند و به عدم وجود عدالت اجتماعی اعتراض دارند که نشان می‌دهد آن‌ها پیرو اصول و مکاتبی همچون سوسیالیسم هستند.

یکی دیگر از مضمون‌های اصلی رمان سمفونی مردگان، بررسی روابط قدرت است. پیکان نقد عباس معروفی علیه پدرسالاری نشانه گرفته شده است. به سمت پدری که در گذشته مانده و نمی‌تواند واقعیت زمان حال را بپذیرد. او از آیدین که به دنیای جدید علاقه دارد متنفر است؛ اما پسر دیگرش، اورهان را بسیار دوست دارد، چون فردی سنتی است. اورهان را می‌توان نماینده‌ی افراد سنتی محافظه‌کار در دهه‌ی 1360 شمسی دانست که به ثروت و قدرت رسیدند. دو پسر سنتی و مدرن این خانواده، در جریان داستان با یکدیگر رقابت دارند که به‌نظر می‌رسد تمثیلی از کلیت جامعه‌ی مدرن ایران باشد.

«عصیان در برابر قدرت» از زیرمتن‌های اصلی رمان صوتی سمفونی مردگان است. در همین‌جا، ردپای آلبر کامو و کتاب مشهور و محبوبش با عنوان «عصیانگر» دیده می‌شود. عصیان با «نه» آغاز می‌شود و آیدین هم نمی‌خواهد زیر بار حرف‌های زورگویانه‌ی پدر برود. این مضمون را به‌خوبی در انواع داستان‌ها و نمایش‌نامه‌های ایرانی دیگر می‌بینیم. مثلاً اکبر رادی در نمایش‌نامه‌ی «روزنه‌ی آبی» به جدال قدیم و جدید پرداخته و او هم به عصیان در برابر قدرت توجه کرده است. کاراکتر محوری رادی شبیه به این رمان، جوانی‌ست که در برابر پدر پیر و سنت‌گرایش طغیان می‌کند.

«توله‌سگ، باز هم چرندیات می‌خوانی؟ کتاب را از دستش گرفت و از وسط جر داد.» این صحبت‌های پدر سنتی خانواده‌ی ترسیم‌شده در کتاب صوتی سمفونی مردگان است که به‌طرزی عجیب و باورنکردنی ضدکتاب و ضدآگاهی است. او در تمام روابط خود از زور و خشونت استفاده می‌کند. اورهان که یار پدر است، با او در کتاب‌سوزی همراه می‌شود: «پدر جرعه‌ای نفت پاشید و من کبریت کشیدم.» آیدین می‌خواهد از این نظام سنتی پدرسالار فرار کند، اما گویا موانع فراتر از آن چیزی هستند که وی انتظار دارد. حال باید آخر و عاقبتی که عباس معروفی برای آیدین در نظر می‌گیرد را با روایت حسین پاکدل که توسط نشر صوتی آوانامه تهیه شده، بشنوید.

آیدا نماد عشق است. با وجود اینکه صبور است و به عبارتی تسلیم نظام پدرسالاری شده، اما نهایتاً به‌خاطر عشق در برابر پدرش می‌ایستد. پدر همیشه با ضرب‌وشتم با آیدا برخورد می‌کند: «آیدا را گرفت و آن‌قدر پس گردنش زد که تا سه روز نمی‌توانست گردنش را تکان دهد.» تنها شیوه‌ی گفت‌وگو و ارتباط گرفتنی که پدر خانواده‌ی اورخانی بلد است، خشونت است و او هیچ محبتی نسبت به فرزندان خود - به‌جز اورهان - ندارد. گویا اورهان نماد انسان‌های وفادار جوان به گفتمان سنتی و نمادی از وابستگی به زور و خشونت است.

تمام شخصیت‌های داستان، دچار بلایای فجیع و تلخی می‌شوند؛ تا جایی که می‌توان گفت اگر عباس معروفی در رمان سمفونی مردگان از ژانر فانتزی استفاده کرده باشد، این اثر به‌سمت زیرژانر گریم‌دارک سوق پیدا می‌کند. حتماً سریال تلویزیونی «بازی تاج‌وتخت» که سناریوی آن نوشته‌ی جرج مارتین است را دیده‌اید. می‌توان گفت که در آن سریال نیز همانند کتاب صوتی سمفونی مردگان، با فضایی تاریک طرف هستیم و شخصیت‌هایی را می‌بینیم که کاری جز پلیدی و ویرانی بلد نیستند؛ البته در بستری متفاوت و در ژانری دیگر.

پدرسالاری در این رمان، از طریق دو روش بر فرزندان خانواده اعمال می‌شود. ابتدا به واسطه‌ی ایدئولوژی و سپس با نیروی قهریه. مثلاً زنان خانواده، آیدا و مادر که هر دو دچار سرنوشتی پیچیده و تلخ می‌شوند، در برابر زورگویی پدر کاری از پیش نمی‌برند. آن‌ها در نهایت تمام فشارها را قبول می‌کنند و برخلاف آیدین، عصیان نمی‌کنند. عباس معروفی در رمان سمفونی مردگان، می‌خواهد نتیجه بگیرد که زندگی جوانان این خانواده تحت‌تأثیر نظام کهن پدرسالاری به ورطه‌ی ویرانی می‌افتد.

اشاره به داستان‌های باستانی و قدیمی در رمان سمفونی مردگان به‌خوبی دیده می‌شود. مثلاً در این زمینه می‌توان به ماجرای هابیل و قابیل اشاره کرد. گویا عباس معروفی می‌خواهد خوانشی نو از این قصه‌ی قدیمی را به قلم خود انجام دهد. از سوی دیگر، این داستان نه‌تنها از منظر خود نویسنده روایت می‌شود، بلکه از طرف اورهان، آیدین و سورمه نیز بیان می‌شود.

اما باید پرسید که چرا عباس معروفی نام رمان خود را «سمفونی مردگان» گذاشته است؟ در جواب می‌توان گفت که کتاب، از پنج موومان اصلی تشکیل می‌شود و بر بستر ساختار یک سمفونی به مخاطبان ارائه می‌شود. داستان از میانه‌ی ماجرا آغاز می‌شود و بازی با زمان، یکی از تکنیک‌های نویسنده‌ی آن به‌شمار می‌آید. چراکه ماجراها و روایت‌های کتاب، مدام در میان گذشته و آینده رفت‌وبرگشت می‌کنند.

عباس معروفی، گریزهای زیادی به خاطرات و دوران کودکی شخصیت‌های رمان می‌زند. این امر جدای از ارزش نوستالژیک در ذهن شخصیت‌ها، به اهمیت این دوران در شکل‌گیری هویت آن‌ها می‌پردازد که ما را یاد نظریه‌ی روان‌کاوی زیگموند فروید می‌اندازد. از سوی دیگر، این شخصیت‌ها مدام به ناخودآگاه خود رجوع می‌کنند. خود فروید در تحلیل آثار لئوناردو داوینچی و فئودور داستایوفسکی به مسائلی مانند «اهمیت دوران کودکی» و «پدرکشی» پرداخته است. برای مثال از نظر فروید اساس داستان «برادران کارامازوف»، پدرکشی است؛ اما در کتاب صوتی سمفونی مردگان، بیشتر با برادرکشی مواجه می‌شویم.

کتاب صوتی سمفونی مردگان برای چه کسانی مناسب است؟

گوش سپردن به کتاب صوتی سمفونی مردگان، برای هر کسی که به داستان و رمان مدرن ایرانی علاقه دارد مناسب است و بدون شک یکی از بهترین گزینه‌ها محسوب می‌شود.

در بخشی از کتاب صوتی سمفونی مردگان می‌شنویم

پدر سکوت کرده بود. نمی‌دانست که کار به این‌جا می‌کشد. دور اتاق قدم می‌زد و فکر می‌کرد.

مادر گفت: «همین را می‌خواستی؟» و گریه کرد.
پدر گفت: «مگر چی شده؟ به خاطر خودش این کار را کردیم. می‌بینی که روزگار، روزگار نیست. سر هیچ‌وپوچ، جوان‌ها را می‌گیرند و می‌اندازند آن تو.»

و آن شب پدر چنان اسهالی گرفته بود که همه‌ی قدرت و حمیت و اراده‌اش را از دست داده بود. نه می‌نشست، نه یک جا می‌ایستاد، نه می‌توانست بخوابد. مدام به مستراح می‌رفت و قدم می‌زد.

مادر گفت: «همین را می‌خواستی؟»
پدر گفت: «بگذار چند روز بگذرد، گرسنگی که فشار آورد، برمی‌گردد.»
مادر گفت: «یا همین امشب پیداش می‌کنید و برش می‌گردانید، یا من فردا از این‌جا می‌روم.»
پدر گفت: «مگر بچه‌ی من نیست؟ مگر من دلم نمی‌سوزد؟ اگر تو بگذاری می‌خواهم آدمش کنم.»

آیدین بعد از آن آتش‌سوزی، چنان رنجیده بود که وقتی من و پدر چند روز بعد به سراغش رفتیم، خودش را آفتابی نکرد.