بیشک ورود اسلام به ایران، تأثیر فراوان و غیرقابلانکاری بر تاریخ این سرزمین داشته است. کتاب صوتی دو قرن سکوت نوشتهی عبدالحسین زرین کوب، به بررسی حوادث و اوضاع تاریخی ایران در هنگام حملهی اعراب و دو قرن حضورشان در این سرزمین، تا روی کار آمدن دولت طاهریان میپردازد. آوازهی این کتاب حتی از مرزهای کشور هم فراتر رفته و در سال 2017، نسخهی ترجمهشدهی آن به زبان انگلیسی توسط پاول اسپراکمن، در کشورهای دیگر منتشر شده است.
تا دو قرن پس از حملهی اعراب به ایران و ورود اسلام به این سرزمین تاریخی، صدایی از ایرانیان شنیده نشد؛ انگار که همهی مردمان فارسیزبان به خواب فرو رفته بودند یا به اختیار سکوت را برگزیده بودند. این ادعاییست که توسط عبدالحسین زرین کوب (Abdolhossein Zarrinkoob)، یکی از بزرگترین پژوهشگران ایرانی معاصر، در کتاب صوتی دو قرن سکوت (Two Centuries of Silence) مطرح میشود. دلایل نامگذاری این کتاب به عوامل مختلفی مانند نداشتن حکومت مستقل ایرانی تا دو قرن، تبدیل زبان عربی به زبان رسمی و خاموشی زبان فارسی در آثار و کتابهای مختلف و همچنین وحشت حاکم بر جامعهی آن زمان و سکوت ناشی از آن بازمیگردد.
کتاب صوتی دو قرن سکوت بر اساس منابع ارزشمند و مهمی نوشته شده که مربوط به جریان حملهی اعراب به ایران، حکومتشان بر این سرزمین و در نهایت رسیدن به دورهی تأسیس سلسلهی طاهریان است. نویسنده همچنین رویدادهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و قیامهای ایرانیان علیه خلفای عرب در دو قرن اول هجری را نیز در این کتاب تشریح و بررسی کرده است. با وجود اینکه عبدالحسین زرین کوب برای نوشتن کتاب صوتی دو قرن سکوت از منابع موثق تاریخ و ادبیات فارسی استفاده کرده، اما برخی از اسلامگرایان، منتقدان و طرفداران تأثیر اسلام بر فرهنگ ایرانی، این کتاب را مملو از تعصبهای ناسیونالیستی و اثری ملیگرایانه خطاب کردهاند. نکتهای که البته پس از چاپهای اول، خود عبدالحسین زرین کوب را نیز به اعمال تغییراتی در متن کتاب واداشت.
کتاب صوتی دو قرن سکوت، اثری فاخر و جاودانه است که علاوهبر مرجعیت تاریخی، از منظر ادبی نیز متنی قابلتوجه محسوب میشود. عبدالحسین زرین کوب در این کتاب، تأثیراتی که حملهی اعراب بر زندگی و احوالات ایرانیان در قرن دوم هجری گذاشته را پیش میکشد و مرتبهی ویژهی ایرانیان در علم و دانش و سخنوری را قبل از حملهی اعراب، و همچنین از بین رفتن عزت و شرف ایرانیان بعد از حملهی اعراب را به نمایش میگذارد. اگر با این دید که تاریخ اغلب به دست فاتحان جنگ نوشته میشود، به سراغ کتابهای تاریخی بروید، با توجه و علاقهی خاصتری به آنها نگاه میکنید و در روایتشان غرق میشوید. حال اگر بدانید که برخلاف معمول، کتاب صوتی دو قرن سکوت به دست نمایندهای از خیل شکستخوردگان یک دورهی تاریخی نوشته شده، احتمالاً اشتیاقتان به شنیدن آن چندین برابر خواهد شد.
گفتنیست که فرایند نگارش و چاپ این اثر ارزشمند هم در جای خود قابل توجه است. دکتر عبدالحسین زرین کوب، کتاب دو قرن سکوت را در سال 1330 شمسی به نگارش درآورد. پس از نخستین نوبت چاپ، در مدت زمان کمی، کلیهی نسخههای این کتاب برجسته به فروش رسید و این اثر، به کتابی کمیاب بدل شد. بااینحال و با وجود درخواستها و اصرارهای فراوان، زرینکوب اجازهی چاپ و انتشار مجدد آن تا زمانیکه بتواند مشکلات و نقصهایش را برطرف کند و ویرایش مجددی از کتاب تهیه کند را نداد.
آمادهسازی ویرایش جدید کتاب دو قرن سکوت، با توجه به جدیت نویسنده در این امر، در حدود پنج سال به طول انجامید. پس از انتشار نسخهی جدید، عبدالحسین زرین کوب بسیار صریح و روشن بیان کرد که در چاپ اول کتاب، برخی مطالب غیرمعتبر وارد بحث شدهاند که علت آن، جوانی و تعصب او نسبت به زبان و فرهنگ فارسی بوده است. پس از وقوع انقلاب سال 1357، چاپ کتاب دو قرن سکوت با مشکلات و موانع زیادی روبهرو گشت؛ تا اینکه بعد از بیست سال، مجوزهای لازم برای چاپ این اثر جنجالبرانگیز زرین کوب صادر شد. لازم به ذکر است که آوازهی این کتاب به فراتر از مرزهای ایران نیز رسیده و تاکنون دو نسخهی ترجمهشدهی آن به زبان انگلیسی، در کشورهای مختلف به انتشار رسیده است. کتاب صوتی دو قرن سکوت را نشر صوتی آوانامه با صدای اکرم پریمون و براساس نسخهی متنی آن در انتشارات سخن تهیه و تولید کرده است.
نام کتاب | کتاب صوتی دو قرن سکوت |
نویسنده | عبدالحسین زرین کوب |
راوی | اکرم پریمون |
ناشر چاپی | انتشارات سخن |
ناشر صوتی | آوانامه |
سال انتشار | ۱۳۹۸ |
فرمت کتاب | MP3 |
مدت | ۱۲ ساعت و ۱۰ دقیقه |
زبان | فارسی |
موضوع کتاب | کتابهای تاریخ اسلام در ایران |